jest placówką o charakterze popularnonaukowym i edukacyjnym, której głównym zadaniem jest propagowanie wiedzy astronomicznej wśród mieszkańców Płońska i całego regionu, a także upamiętnienie osiągnięć naukowych wybitnego płońskiego astronoma, Jana Walerego Jędrzejewicza.
Jan Walery Jędrzejewicz (1835-1887) – lekarz, astronom i meteorolog, autor „Kosmografii”, cenionego podręcznika wydanego w 1886 roku, jest patronem Płońskiego Koła Miłośników Astronomii, które od 2008 roku działa przy Miejskim Centrum Kultury w Płońsku, a obecnie jest użytkownikiem wspaniałego obiektu przy Towarowej 9.
Specjalistyczne wyposażenie Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego zostało zainstalowane przez firmę Delta sp.j. Krentowski, Hus z Białegostoku, posiadającą największe w Polsce doświadczenie w budowie tego typu obiektów.
Obserwatorium jest wyposażone w pełni zautomatyzowaną kopułę firmy ScopeDome o średnicy 5,5 m. Głównym instrumentem jest teleskop zwierciadlany w systemie ACF-Cassegrain firmy Meade z głównym zwierciadłem o średnicy 355 mm, wykonanym ze szkła borokrzemowego. Teleskop ten posiada 3556 mm ogniskowej i jest wszechstronnym instrumentem, szczególnie nadającym się do obserwacji ciał Układu Słonecznego, a także gwiazd podwójnych. Główny instrument obserwatorium posadowiony jest na montażu paralaktycznym firmy Sky-Watcher EQ8-R Pro SynScan GoTo.
Ponadto w kopule obserwatorium jest umieszczony, jak instrument wspierający, 80 mm refraktor słoneczny firmy Lunt, zamocowany na montażu firmy Sky-Watcher HEQ-5 Pro SynScan GoTo. Teleskop ten pozwala oglądać Słońce w wyjątkowo atrakcyjnym paśmie H-alfa.
Obserwatorium jest ponadto wyposażone w trzy inne teleskopy, w tym dwa teleskopy zwierciadlane typu newton na montażu dobsona o średnicach zwierciadeł 305 mm i 203 mm. Całość uzupełniają nowoczesne kamery astronomiczne, które pozwolą utrwalić obrazy Słońca, Księżyca, planet i wielu innych obiektów na niebie.
Planetarium astronomiczne, które znajduje się w stuletniej, odrestaurowanej wieży ciśnień, ma średnicę kopuły 6.2 m i może w nim zasiąść 28 osób. Drewniana zabudowa planetarium, integralna część zabytkowej wieży, jest jednocześnie nawiązaniem do drewnianej konstrukcji obserwatorium Jędrzejewicza z 1875 roku.
Sercem planetarium jest wideoprojektor DLP o rozdzielczości 4K UHD. Planetarium zostało wykonane w sposób gwarantujący wysoką jakość obrazowania i nagłośnienia. W Planetarium będzie można zobaczyć aż 8 filmów, w tym 2 filmy w formacie 3D. Repertuar planetarium został przygotowany dla widzów w różnych kategoriach wiekowych. W planetarium można będzie również obejrzeć wysokiej jakości symulacje aktualnego wyglądu nieba. W naszej placówce będziemy realizować zarówno pokazy nocnego nieba, jak i pokazy aktywności słonecznej.
W programie działalności uwzględniono również lekcje oraz wykłady z zakresu astronomii, a także liczne warsztaty, nie tylko dla uczniów, ale również dla nauczycieli. Dzięki licznemu i zróżnicowanemu wyposażeniu, będziemy również organizować plenerowe obserwacje nieba, z daleka od świateł miejskich, w celu obserwacji obiektów mgławicowych i odległych galaktyk.
Zapraszamy do płońskiego Planetarium i Obserwatorium!
Wieża ciśnień w Płońsku została wybudowana w I ćwierćwieczu XX wieku. Zlokalizowana w pobliżu placu ładunkowego, tak jak pozostałe wieże na linii kolejowej Nasielsk – Sierpc, po lewej stronie budynku dworca (patrząc od strony torów kolejowych). Remontowana przed i po 1960 roku. Od połowy lat 90-tych wieża pozostaje nieczynna.
Wieża ciśnień została zbudowana według projektu nieznanego architekta. Ma formę charakterystyczną dla budynków tego typu z początku XX wieku. Wieża została wzniesiona na rzucie kwadratu. Dolna część budynku murowana z cegły, zwieńczona wysuniętym gzymsem, ponad którym na płytowej podstawie wznosi się drewniana nadbudówka kryta dwuspadowym dachem, zawierająca pierwotnie zbiornik na wodę. Ponad prostokątnymi otworami okiennymi, znajdującymi się w części murowanej elewacji frontowej i tylnej wieża posiada okulusy w płaskiej opasce. Badania architektoniczne przeprowadzone w 2015 r. dowodzą, że stan obiektu jest bliski pierwotnemu.
Wieża ciśnień służyła do zasilania parowozów w wodę. Tłoczono ją do wieży z rzeki Płonki za pomocą stacji pomp zlokalizowanej przy moście kolejowym. Parowozy pobierały wodę z wieży, podjeżdżając na wyznaczone miejsce specjalnie przygotowanym bocznym torem.
Wieża ciśnień oraz dworzec stacji kolejowej zostały zakupione przez Urząd Miasta w Płońsku od PKP w 2011 r. W latach 2020-2021 r. pozyskano środki na rewitalizację budynków oraz adaptację do nowych funkcji kulturalno-edukacyjnych. Prace budowlane trwały od listopada 2021r. do kwietnia 2024 roku.
Zegar słoneczny odmierza czas dzięki ruchowi Słońca po nieboskłonie. Czas ten nazywamy lokalnym prawdziwym czasem słonecznym. Działanie zegara słonecznego polega na wskazaniu odpowiedniej podziałki za pomocą cienia, rzucanego przez nieruchomą wskazówkę, zwaną gnomonem, na skalę czasu (np. z podziałką godzinową), umieszczoną na powierzchni tarczy zegarowej, znajdującej się na ziemi, posadzce, ścianie budowli lub postumencie. Oprócz stacjonarnych istnieją także przenośne zegary słoneczne, a nawet kieszonkowe (składane).
Zegar słoneczny do mierzenia czasu wykorzystuje obrotowy ruch Ziemi, co pozwala zaliczyć go do klasy zegarów naturalnych (razem z zegarami wodnymi, piaskowymi i ogniowymi). Idea wykorzystania pozornego ruchu Słońca po nieboskłonie w roli zegara stanowiła przez bardzo długi okres podstawowy sposób pomiaru czasu (chronologia astronomiczna). W miarę rozwoju cywilizacji konstruowano i wykorzystywano różne rodzaje zegarów słonecznych, które pełniły rolę wzorca czasu. Zegary słoneczne można wyposażać w różne skale i dostosowywać je do odmiennych systemów rachuby czasu. Niektóre, bardziej zaawansowane rodzaje zegarów słonecznych (zegar analemmatyczny) mogą wskazywać czas słoneczny średni lub nawet czas strefowy (urzędowy). Niekiedy obok podziałki, służącej do pomiaru pory dnia (godziny, kwadranse, minuty), umieszcza się skalę kalendarzową, która umożliwia odczyt daty (zazwyczaj z dokładnością do kilku dni).
W Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Płońsku możemy poznawać świat odległych ciał niebieskich nie tylko dzięki instrumentom optycznym oraz planetarium, ale również w bardziej bezpośredni sposób – a to dzięki fragmentom obiektów kosmicznych, które spadły na Ziemię. W zbiorach płońskiego Obserwatorium znajduje się aktualnie 6 okazów meteorytów oraz 2 tektyty, czyli fragmenty szkła powstałego w wyniku uderzenia meteorytów w powierzchnię Ziemi. Nasze okazy reprezentują wszystkie najważniejsze typy meteorytów: meteoryty kamienne, żelazno-kamienne oraz żelazne. W naszych zbiorach znajdują się tak niezwykłe okazy, jak mały fragment meteorytu księżycowego, czy też kawałek cennego i rzadkiego pallasytu.
Zapraszamy Państwa do zapoznania się z naszą kolekcją kosmicznych skał!
Placówka o charakterze popularnonaukowym i edukacyjnym, której głównym zadaniem jest propagowanie wiedzy astronomicznej wśród mieszkańców Płońska i całego regionu, a także upamiętnienie osiągnięć naukowych wybitnego płońskiego astronoma, Jana Walerego Jędrzejewicza.
