W grudniu 2024 roku, dzięki inicjatywie prof. Jarosława Włodarczyka z Instytutu Historii Nauki PAN, do Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Płońsku trafiła część księgozbioru zmarłego w 2004 roku znanego historyka astronomii, prof. Jerzego Dobrzyckiego. Kilkadziesiąt cennych książek będzie stanowiło odrębny i wyjątkowy księgozbiór, z którego będzie można skorzystać na miejscu w naszym Obserwatorium. Jest to niewielka część biblioteki prof. Dobrzyckiego – lwia część Jego księgozbioru trafiła do biblioteki Instytutu Historii Nauki PAN w Warszawie.
Prof. Jerzy Dobrzycki (1927-2004) to wyjątkowa postać, jeśli chodzi o badaczy historii nauki w Polsce. Dla Płońska o tyle istotna, że przyczynił się do wydania w 1980 roku reprintu „Kosmografii” Jędrzejewicza i był wielkim znawcą jego astronomicznych dokonań. Jest to jednak niewielki tylko promil dokonań naukowych tego wybitnego naukowca.
W początkach swojej kariery zajmował się astronomią i już w czasie studiów wykazywał specjalne uzdolnienia w tym kierunku. W 1949 roku wraz z A. Kwiekiem odkrył planetoidę 1572 Posnania i w grudniu tego roku został młodszym asystentem przy Katedrze Astronomii Uniwersytetu Poznańskiego. Po ukończeniu studiów został asystentem, a pod koniec 1952 roku aspirantem przy katedrze.
Prof. Dobrzycki zajął się badaniem komet i planetoid oraz wyznaczaniem ich orbit. W grudniu 1955 r. został powołany na stanowisko adiunkta w Zakładzie Astronomii PAN i przeniósł się do Astronomicznej Stacji Szerokościowej PAN w Borówcu, gdzie kontynuował swoją pracę badawczą pod kierunkiem prof. Józefa Witkowskiego. W grudniu 1960 r. Jerzy Dobrzycki uzyskał stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie pracy „Badanie ruchu komety Holmesa — Zbliżenie do Jowisza 1906–1913”.
W 1953 roku młody astronom zaczął również zajmować się historią nauki, a to przy okazji pracy nad obchodami Roku Kopernikańskiego. Mikołaj Kopernik będzie odtąd ważnym tematem prac Jerzego Dobrzyckiego, który będzie coraz więcej swego czasu poświęcać zagadnieniom historycznym. Od połowy lat 50. podjął współpracę najpierw z Komisją, a później Komitetem Historii Nauki i Techniki PAN. Oznaczało to również współpracę z prof. Aleksandrem Birkenmajerem, wybitnym badaczem nauki średniowiecznej i kopernikanistą, który wywarł wielki wpływ na polskie badania historyczno-naukowe, a także na wielu młodych uczonych. Niedługo po obronie doktoratu Jerzy Dobrzycki przeniósł się do nowo powstałego Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN w Warszawie. Jego prace naukowe będą dotyczyły już tylko historii nauki, a w szczególności astronomii.
Szczególne znaczenie dla polskiej i światowej nauki miały prace Jerzego Dobrzyckiego poświęcone Mikołajowi Kopernikowi. W latach 60. zidentyfikował w bibliotece Uniwersytetu w Aberdeen egzemplarz niebywale rzadkiego „Commentariolus” Kopernika. W fundamentalnym wydaniu polskiego przekładu De revolutionibus (1976) napisał komentarz do matematycznej części dzieła. Był redaktorem polskiej, łacińskiej i angielskiej edycji „O obrotach”. Lata 80. i 90. przyniosły ważne prace dotyczące astronomii wczesnego renesansu, publikowane samodzielnie oraz we współpracy z polskimi i zagranicznymi historykami nauki. Oprócz działalności badawczej, Jerzy Dobrzycki poświęcał się licznym funkcjom organizacyjnym, jak np: sekretarz naukowy Komisji Kopernikańskiej Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki; przewodniczący Komisji Nauki w Dobie Renesansu ww. Unii; członek komitetów redakcyjnych „Journal for the History of Astronomy” i „Studi Galileiani”; sekretarz generalny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.
W 1974 r. Jerzy Dobrzycki został profesorem. Był już wówczas kierownikiem Zespołu Historii Nauk Matematyczno-Fizycznych i Chemicznych w Zakładzie Historii Nauki i Techniki, późniejszego Instytutu Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN. Jako dyrektor tej placówki wziął udział w jej transformacji w obecnie działający Instytut Historii Nauki PAN w 1989 roku.
Prof. Jerzy Dobrzycki zasłynął również jako wybitny kartograf nieba. W 1956 roku ukazał się jego Atlas nieba gwiaździstego widocznego w Polsce (na epokę 1950.0), wydany ponownie już w 1956 roku. Kolejnym wydawnictwem uczonego był Atlas nieba gwiaździstego (Epoka J2000.0), przygotowany wspólnie z Adamem Dobrzyckim i wydany w 1989 roku, wznowiony następnie w rozszerzonym opracowaniu w 1997 r. Prof. Dobrzycki, nie tylko zajmował się kartografią, ale – rzecz jasna – również historią gwiazdozbiorów i ich kulturowym kontekstem. Literackim podsumowaniem tych badań jest wydana pod koniec życia prof. Dobrzyckiego „Historia naturalna gwiazdozbiorów” (2002).
Placówka o charakterze popularnonaukowym i edukacyjnym, której głównym zadaniem jest propagowanie wiedzy astronomicznej wśród mieszkańców Płońska i całego regionu, a także upamiętnienie osiągnięć naukowych wybitnego płońskiego astronoma, Jana Walerego Jędrzejewicza.
